ตเมว รตฺติมนุตปฺปมานา
โสจาม สา รตฺติ ปุนนฺน เหสฺสตีติ ฯ
ภนฺเต นาคเสน อชครสฺส เอกงฺคํ คเหตพฺพนฺติ ยํ วเทสิ กตมนฺตํ
เอกงฺคนฺติ ฯ ยถา มหราช อชคโร นาม มหติมหากาโย พหูปิ ทิวเส อูนูทโร กุจฺฉิปูรํ
อาหารํ น ลภติ คตีสุ ปริปุณฺเณสุ ยาวเทว สรีรยาปนมตฺตเกน ยาเปติ เอวเมว
โข มหาราช โยคิโน โยคาวจรสฺส ภิกฺขาจริยาย ปสุตสฺส ปรปิณฺฑมุปคตสฺส ปรทินฺนํ
ปาฏิกงฺขิโน สยํคาหปฏิวิรตสฺส ทุลฺลภํ อุทรปูรํ อาหารํ อปิจ อตฺถวสิเกน กุลปุตฺเตน
จตฺตาโร ปญฺจ อาโลเป อกุญชิตฺวา อาวเสสํ อุทเกน ปริปูเรตพฺพํ ฯ อิทํ มหาราช
อชครสฺส เอกงฺคํ คเหตพฺพํ ฯ ภาสิตํ เจตํ มหาราช เถเรน สารีปุตฺเตน ธมฺมเสนาปตินา
อลฺลํ สุกฺขญฺจ ภุญฺชนฺโต น พาฬฺหํ สุหิโต สิยา
โอโนทโร มิตาหาโร สโต ภิกฺขุ ปริพฺพเช
จตฺตาโร ปญฺจ อาโลเป อภุตฺวา อุทกํ ปิเว
อลํ ผาสุวิหาราย ปหิตตฺตสฺส ภิกฺขุโนติ ฯ

สีหวคฺโค ปญฺจโม ฯ

ตสฺสุทฺทานํ
เกสรี จกฺกวาโก จ เวณาหิ ฆรกโปตโก
อุลฺลุโก สตปตฺโต จ วคฺคุลิ จ ปลฺลุโก
สปฺโป อชคโร เจว วคฺโค เตน ปวุจฺจตีติ ฯ
ภนฺเต นาคเสน ปนฺถมกฺกฏิยา เอกงฺคํ คเหตพฺพนฺติ ยํ วเทสิ กตมนฺตํ เอกงฺคํ
คเหตพฺพนฺติ ฯ ยถา มหาราช ปนิถมกฺกฏี นาม ปนฺเถ มกฺกฏิชาลํ วิตานํ กตฺวา
ยทิ ตตฺถ ชาลเก ลคฺคติ กิมิ วา มกฺขิกา วา ตํ คเหตฺวา ภกฺขยติ เอวเมว โข
มหาราช โยคินา โยคาวจเรน แสุ ทฺวาเรสุ สติปฏฺฐานํ วิตานํ กตฺวา ยทิ ตตฺถ
กิเลสมกฺขิกา พชฺฌติ ตตฺเถว ฆาเตตพฺพา ฯ อิทํ มหาราช ปนฺถมกฺกฏิยา เอกงฺคํ

คเหตพฺพํ ฯ ภาสิตํ เจตํ มหาราช เถเรน อนุรุทฺเธน
วิตานํเยว ฉทฺวาเรสุ สติปฏฺฐานวรุตฺตมํ
กิเลสา ตตฺถ ลคฺเคตฺวา หนฺตพฺพา เต วิปสฺสินาติ ฯ
ภนฺเต นาคเสน ถนปีตพาลทารกสฺส เอกงฺคํ คเหตพฺพนฺติ ยํ วเทสิ กตมนฺตํ
เอกงฺคนฺติ ฯ ยถา มหาราช ถนปีพาลทารโก นาม สทตฺเถ ชคฺคติ ขีรตฺติโก โรทติ
เอวเมว โข มหาราช โยคินา โยคาวจเรน สทตฺเถ ชคฺคิตพฺพํ สทตฺเถ ธมฺเม มนุญฺเญน
ภวิตพฺพํ อุทฺเทเส ปริปุจฺฉาย สมฺมปฺปโยเค ปวิเวเก คุรุสํวาเส กลฺยาณมิตฺตเสวเน ฯ
อิทํ มหาราช ถนปีตพาลทรากสฺส เอกงฺคํ คเหตพฺพํ ฯ ภาสิตํ เจตํ มหาราช ภควตา
ทีฆนิกายปรินพฺพานสุตฺตนฺเต อิงฺฆ ตุมฺเห อานนฺท สทตฺเถ วายมถ สทตฺเถ อนุยุญฺชถ
สทตฺเถ อปฺปมตฺตา อาตาปิโน ปหิตตฺตา วิหรถาติ ฯ
ภนฺเต นาคเสน จิตฺตกธรกุมฺมสฺส เอกงฺคํ คเหตพฺพนฺติ ยํ วเทสิ กตมนฺตํ
เอกงฺคนฺติ ฯ ยถา มหาราช จิตฺตกธรกุมฺโม นาม อุทกภยา อุทกํ ปริวชฺเชตฺวา
วิจรติ ตาย จ อุทกปริวชฺชนาย อายุนา น ปริหายติ เอวเมว โข มหาราช โยคินา
โยคาวจเรน ปมาเท ภยทสฺสาวินา วิหริตพฺพํ อปฺปมาเท คุณวิเสสทสฺสาวินา ตาย จ
ปน ปมาทภยทสฺสาวิตาย น ปริหายติ สามญฺญา นิพฺพานสฺส สนฺติกมุเปติ ฯ อิทํ
มหาราช จิตฺตกธรกุมฺมสฺส เอกฺงฺคํ คเหตพฺพํ ฯ ภาสิตํ เจตํ มหาราช ภควตา
ธมฺมปเท
อปฺปมาทรโต ภิกฺขุ ปมาเท ภยทสฺสิ วา
อภพฺโพ ปริหานาย นิพฺพานสฺเสว สนฺติเกติ ฯ
ภนฺเต นาคเสน ปวนสฺส ปญฺจงฺคานิ คเหตพฺพานีติ ยํ วเทสิ กตมานิ ตานิ
ปญฺจงฺคานีติ ฯ ยถา มหาราช ปวนํ นาม อสุจิชนํ ปฏิจฺฉาเทติ เอวเมว โข มหาราช
โยคินา โยคาวจเรน ปเรสํ อปรทฺธํ ขลิตํ ปฏิจฺฉาเทตพฺพํ น วิวริตพฺพํ ฯ อิทํ มหาราช
ปวนสฺส ปฐมงฺคํ คเหตพฺพํ ฯ ปุน จ ปรํ มหาราช ปวนํ สุญฺญํ เอวเมว โข มหาราช
โยคินา โยคาวจเรน ราคโทสโมหมานทิฏฺฐิชาเลหิ สพฺพกิเลเสหิ สุญฺเญน ภวิตพฺพํ ฯ
อิทํ มหาราช ปวนสฺส ทุติยงฺคํ คเหตพฺพํ ฯ ปุน จ ปรํ มหาราช ปวนํ วิวิตฺตํ
โหติ เอวเมว โข มหาราช โยคินา โยคาวจเรน ปาปเกหิ อกุสเลหิ ธมฺเมหิ อนริเยหิ

วิวิตฺเตน ภวิตพฺพํ ฯ อิทํ มหาราช ปวนสฺส ตติยงฺคํ คเหตพฺพํ ฯ ปุน จ ปรํ
มหาราช ปวนํ สนฺตํ ปริสุทฺธํ เอวเมว โข มหาราช โยคินา โยคาวจเรน สนฺเตน
ปริสุทฺเธน ภวิตพฺพํ นิพฺพุเตน ปหีนมาเนน ปหีนมกฺเขน ภวิตพฺพํ ฯ อิทํ มหาราช
ปวนสฺส จตุตฺถงฺคํ คเหตพฺพํ ฯ ปุน จ ปรํ มหาราช ปวนํ อริยชนสฺส เสวิตํ เอวเมว
โข มหาราช โยคินา โยคาวจเรน อริยชนสฺส เสวิเตน ภวิตพฺพํ ฯ อิทํ มหาราช
ปวนสฺส ปญฺจมงฺคํ คเหตพฺพํ ฯ ภาสิตํ เจตํ มหาราช ภควตา สํยุตฺตินกายวเร
ปวิวิตฺเตหิ อริเยหิ ปหิตตฺเตหิ วิญฺญุภิ
นิจฺจํ อารทฺธวิริเยหิ ปณฺฑิเตหิ สหาวเสติ ฯ
ภนฺเต นาคเสน รุกฺขสฺส ตีณงฺคานิ คเหตพฺพานีติ ยํ วเทสิ กตมานิ ตานิ
ตีณงฺคานีติ ฯ ยถา มหาราช รุกฺโข นาม ปุปฺผผลธโร เอวเมว โข มหาราช โยคินา
โยคาวจเรน วิมุตฺติปุปฺผสามญฺญผลธารินา ภวิตพฺพํ ฯ อิทํ มหาราช รุกฺขสฺส ปฐมงฺคํ
คเหตพฺพํ ฯ ปุน จ ปรํ มหาราช รุกฺโข อุปคตานํ อุปวิฏฺฐานํ ชนานํ ฉายํ เทติ
เอวเมว โข มหาราช โยคินา โยคาวจเรน อุปคตานํ อุปวิฏฺฐานํ ปุคฺคลานํ อามิส-
ปฏิสนฺถาเรน วา ธมฺมปฏิสนฺถาเรน วา ปฏฺสณฺถริตพฺพํ ฯ อิทํ มหาราช รุกฺขสฺส ทุติยงฺคํ
คเหตพฺพํ ฯ ปุน จ ปรํ มหาราช รุกฺโข ฉายาเวมตฺตํ น กโรติ สมํ ผรติ เอวเมว
โข มหาราช โยคินา โยคาวจเรน สพฺพสตฺเตสุ เวมตฺตํ น กาตพฺพํ โจรวธกปจฺจตฺถิเกสุปิ
อตฺตนิปิ สมสมา เมตฺตาภาวนา กาตพฺพา กินฺติ อิเม สตฺตา อเวรา อพฺยาปชฺฌา
อนีฆา สุขี อตฺตานํ ปริหเรยฺยุนฺติ ฯ อิทํ มหาราช รุกฺขสฺส ตติยงฺคํ คเหตพฺพํ ฯ
ภาสิตํ เจตํ มหาราช เถเรน สารีปุตฺเตน ธมฺมเสนาปตินา
เทวทตฺตสฺส วธกสฺส โจรสฺสงฺคุลิมาลิโน
ธนปาลเก ราหุเลว สพฺเพสํ สมโก มุนีติ ฯ
ภนฺเต นาคเสน เมฆสฺส ปญฺจงฺคานิ คเหตพฺพานีติ ยํ วเทสิ กตมานิ ตานิ
ปญฺจงฺคานีติ น ยถา มหาราช เมโฆ นาม อุปฺปนฺนํ รโชชลฺลํ วูปสเมติ เอวเมว โข
มหาราช โยคินา โยคาวจเรน อุปฺปนฺนํ กิเลสรโชชลฺลํ วูปสเมตพฺพํ ฯ อิทํ มหาราช
เมฆสฺส ปฐมงฺคํ คเหตพฺพํ ฯ ปุน จ ปรํ มหาราช เมโฆ ปฐวิยํ อุณฺหํ นิพฺพานเปติ
เอวเมว โข มหาราช โยคินา โยคาวจเรน เมตฺตาภาวนาย สเทวโก โลโก

นิพฺพานเปตพฺโพ ฯ อิทํ มหาราช เมฆสฺส ทุติยงฺคํ คเหตพฺพํ ฯ ปุน จ ปรํ มหาราช
เมโฆ สพฺพวีชานิ วิรูหาเปติ เอวเมว โข มหาราช โยคินา โยคาวจเรน สพฺพสตฺตานํ
สทฺธาวีชํ โรปาเปตฺวา ตํ สทฺธาวีชํ ตีสุ สมฺปตฺตีสุ โรเปตพฺพํ ทิพฺพมานุสิกาสุ สมฺปตฺตีสุ
ยาว ปรมตฺถนิพฺพานสุขสมฺปตฺติ ฯ อิทํ มหาราช เมฆสฺส ตติยงฺคํ คเหตพฺพํ ฯ ปุน
จ ปรํ มหาราช เมโฆ อุทกสมุฏฺฐานํ อุตุโต สมุฏฺฐหิตฺวา ธรณิรุเห ติณรุกฺขลตา
คุมฺพโอสธิวนปฺปตโย ปริรกฺขติ นิพฺพตฺตาเปติ เอวเมว โข มหาราช โยคินา โยคาวจเรน
โยนิโส มนสิการํ นิพฺพตฺเตตฺวา เตน โยนิโส มนสิกาเรน สมณธมฺโม ปริรกฺขิตพฺโพ โยนิโส
มนสิการมูลกา สพฺเพ กุสลา ธมฺมา ฯ อิทํ มหาราช เมฆสฺส จตุตฺถงฺคํ
คเหตพฺพํ ฯ ปุน จ ปรํ มหาราช เมโฆ วสฺสมาโน นทีตฬากโปกฺขรณิโย
กนฺทรปทรโสพฺภอุทปานาทีนิ จ ปริปูเรติ อุทกธาราหิ เอวเมว โข มหาราช โยคินา
โยคาวจเรน อาคมปริยตฺติยา อธิคมเมเฆ อภิวสฺสิตฺวา อธิคมกามานํ สตฺตานํ มานสํ
ปริปูรยิตพฺพํ ฯ อิทํ มหาราช เมฆสฺส ปญฺจมงฺคํ คเหตพฺพํ ฯ ภาสิตํ เจตํ มหาราช
เถเรน สารีปุตฺเตน ธมฺมเสนาปตินา
โพธเนยฺยํ ปชํ ทิสฺวา สตสหสฺสํปิ โยชนํ
ขเณน อุปคนฺตฺวา โพเธติ ตํ มหามุนีติ ฯ
ภนฺเต นาคเสน มณิรตนสฺส ตีณงฺคานิ คเหตพฺพานีติ ยํ วเทสิ กตมานิ
ตานิ ตีณงฺคานีติ ฯ ยถา มหาราช มณิรตนํ นาม เอกนฺตปริสุทฺธํ เอวเมว โข
มหาราช โยคินา โยคาวจเรน เอกนฺตปริสุทฺธาชีเวน ภวิตพฺพํ ฯ อิทํ มหาราช มณิรตนสฺส
ปฐมงฺคํ คเหตพฺพํ ฯ ปุน จ ปรํ มหาราช มณิรตนํ น เกนจิ สทฺธึ มิสฺสีจติ เอวเมว
โข มหาราช โยคินา โยคาวจเรน ปาเปหิ ปาปสหาเยหิ สทฺธึ น มิสฺสิตพฺพํ ฯ อิทํ
มหาราช มณิรตนสฺส ทุติยงฺคํ คเหตพฺพํ ฯ ปุน จ ปรํ มหาราช มณิรตนํ ชาติรตนํ
ชาติรตเนหิ โยชียติ เอวเมว โข มหาราช โยคินา โยคาวจเรน อุตฺตมปวรชาติอุเปเตหิ
สทฺธึ วสิตพฺพํ ปฏิปนฺนกผลฏฺฐเสกฺขผลสมงฺคีโสตาปนฺนสกทาคามิอนาคามิอรหตฺตเตวิชฺช-
ฉฬภิญฺญสมณมณิรตเนหิ สห วสิตพฺพํ ฯ อิทํ มหาราช มณิรตนสฺส ตติยงฺคํ
คเหตพฺพํ ฯ ภาสิตํ เจตํ มหาราช ภควตา สุตฺตนิปาเต
สุทฺธา สุทฺเธหิ สํวาสํ กปฺปยฺวโห ปติสฺสตา
ตโต สมคฺคา นิปกา ทุกฺขสฺสนฺตํ กริสฺสถาติ ฯ

ภนฺเต นาคเสน มาควิกสฺส จตฺตาริ องฺคานิ คเหตพฺพานีติ ยํ วเทสิ กตมานิ
ตานิ จตฺตาริ องฺคานีติ ฯ ยถา มหาราช มาควิโก นาม อปฺปมิทฺโธ โหติ เอวเมว
โข มหาราช โยคินา โยคาวจเรน อปฺปมิทฺเธน ภวิตพฺพํ ฯ อิทํ มหาราช มาควิกสฺส
ปฐมงฺคํ คเหตพฺพํ ฯ ปุน จ ปรํ มหาราช มาควิโก มิเคสุเยว จิตฺตํ อุปนิพนฺธติ
เอวเมว โข มหาราช โยคินา โยคาวจเรน อารมฺมเณ วิเสสอธิคเตเยว จิตฺตํ
อุปนิพนฺธิตพฺพํ ฯ อิทํ มหาราช มาควิกสฺส ทุติยงฺคํ คเหตพฺพํ ฯ ปุน จ ปรํ มหาราช
มาควิโก กาลํ กมฺมสฺส ชานาติ เอวเมว โข มหาราช โยคินา โยคาวจเรน ปฏิสลฺลานสฺส
กาโล ชานิตพฺโพ อยํ กาโล ปฏิสลฺลานสฺส อยํ กาโล นิกฺขมนายาติ ฯ อิทํ มหาราช
มาควิกสฺส ตติยงฺคํ คเหตพฺพํ ฯ ปุน จ ปรํ มหาราช มาควิโก มิคํ ทิสฺวา หาสมภิชเนติ
อิมํ ลจฺฉามีติ เอวเมว โข มหาราช โยคินา โยคาวจเรน อารมฺมเณ อภิรตึ ลภิตฺวา
หาสมภิชเนตพฺพํ อุตฺตริวิเสสํ อธิคจฺฉิสฺสามีติ ฯ อิทํ มหาราช มาควิกสฺส จตุตถงฺคํ
คเหตพฺพํ ฯ ภาสิตํ เจตํ มหาราช เถเรน โมฆราเชน
อารมฺมเณ ลภิตฺวาน ปหิตตฺเตน ภิกฺขุนา
ภิยฺโย หาโส ชเนตพฺโพ อธิคจฺฉิสฺสามิ อุตฺตรินฺติ ฯ
ภนฺเต นาคเสน พาฬิสิกสฺส เทฺว องฺคานิ คเหตพฺพานีติ ยํ วเทสิ กตมานิ
ตานิ เทฺว องฺคานีติ ฯ ยถา มหาราช พาฬิสิโก นาม พฬิเสน มจฺเฉ อุทฺธรติ เอวเมว
โข มหาราช โยคินา โยคาวจเรน ญาเณน อุตฺตรึ สามญฺญผลานิ อุทฺธริตพฺพานิ ฯ
อิทํ มหาราช พาฬิสิกสฺส ปฐมงฺคํ คเหตพฺพํ ฯ ปุน จ ปรํ มหาราช พาฬิสิโก ปริตฺตกํ
วธิตฺวา วิปุลํ ลาภํ อธิคจฺฉติ เอวเมว โข มหาราช โยคินา โยคาวจเรน ปริตฺตโลกามิสมตฺตกํ
ปริจฺชิตพฺพ ฯ โลกามิสมตฺตกํ มหาราช ปริจฺจชิตฺวา โยคี โยคาวจโร เวปุลฺลํ สามญฺญํ
วสีภาวํ ปาปุณาติ ฯ อิทํ มหาราช พาฬิสิกสฺส ทุติยงฺคํ คเหตพฺพํ ฯ ภาสิตํ
เจตํ มหาราช เถเรน ราหุเลน
อนิมิตฺตํ วิโมกฺขํ วา สุญฺญตาปณิหิตํปิจ
จตฺตาโร ผเล ฉฬภิญฺญา วชิตฺวา โลกามิส ลภตีติ ฯ
ภนฺเต นาคเสน ตจฺฉกสฺส เทฺว องฺคานิ คเหตพฺพานีติ ยํ วเทสิ กตมานิ
ตานิ เทฺว องฺคานีติ ฯ ยถา มหาราช ตจฺฉโก นาม กาฬสุตฺตํ อนุโลเมตฺวา รุกฺขํ

ตจฺฉติ เอวเมว โข มหาราช โยคินา โยคาวจเรน ชินสาสเน อนุโลมยิตฺวา สีลปฐวิยํ
ปติฏฺฐหิตฺวา สทฺธาหตฺเถน ปญฺญาวาสึ คเหตฺวา กิเลสา ตจฺเฉตพฺพา ฯ อิทํ มหาราช
ตจฺฉกสฺส ปฐมงฺคํ คเหตพฺพํ ฯ ปุน จ ปรํ มหาราช ตจฺฉโฏ เผคฺคุํ อปหริตฺวา
สารํ อาทิยติ เอวเมว โข มหาราช โยคินา โยคาวจเรน สสฺสตุจฺเฉทํ ตํ ชีวํ ตํ สรีรํ
อญฺญํ ชีวํ อญฺญํ สรีรํ ตทุตฺตมํ อญฺญทุตฺตมํ อกตํ อภพฺพํ อปุริสการํ อพฺรหฺมจริยวาสํ
สตฺตวินาสํ อสนฺตํ สภาเว ว สตฺตานํ ตถาวสํ สงฺขารสสฺสตภาวํ โย กโรติ โส ปฏิสํเวทยติ
อญฺโญ กโรติ อญฺโญ ปฏิสํเวทยติ กมฺมผลทสฺสนา จ กิริยผลทิฏฺฐิ จ อิติ เอวรูปานิ
เจว อญฺญานิ จ วิวาทปถานิ อปเนตฺวา สงฺขารานํ สภาวํ ปรมสุญฺญตํ นิชฺชีวํ
วิคตฺตํ สตฺตอนุปลพฺภํ อนิจฺจํ สุญฺญตํ อาทิยิตพฺพํ ฯ อิทํ มหาราช ตจฺฉกสฺส ทุติยงฺคํ
คเหตพฺพํ ฯ ภาสิตํ เจตํ มหาราช ภควตา สุตฺตนิปาเต
กรณฺฑวํ นิทฺธมถ กสมฺพุํ อวกสฺสถ
ตโต ปลาเส วาเหถ อสฺสมเณ สมณมานิเน
นิทฺธมิตฺวาน ปาปิจฺเฉ ปาปอาจารโคจเร
สุทฺธา สุทฺเธหิ สํวาสํ กปฺปยฺวโห ปติสฺสตาติ ฯ

มกฺกฏวคฺโค ฉฏฺโฐ ฯ

ตสฺสุทฺทานํ
มกฺกโฏ ทารโก กุมฺโม ปวนํ รุกฺโข จ ปญฺจโม
เมโฆ มณิ มาควิโก พาฬิสี ตจฺฉเกน วาติ ฯ
ภนฺเต นาคเสน กุมฺภสฺส เอกงฺคํ คเหตพฺพนฺติ ยํ วเทสิ กตมนฺตํ
เอกงฺคนฺติ ฯ ยถา มหาราช กุมฺโภ นาม สมฺปุณฺโณ น สทฺทายติ เอวเมว โข มหาราช
โยคินา โยคาวจเรน อาคเม อธิคเม ปริยตฺติยา สามญฺญปารมึ ปตฺวา น สทฺทายิตพฺพํ
น เตน ลาเภน มาโน กรณีโย น ทปฺโป อุปฺปาเทตพฺโพ นิหตมาเนน นิหตทปฺเปน
ภวิตพฺพํ อุชุภูเตน อมุขเรน อวิกตฺถินา ฯ อิทํ มหาราช กุมฺภสฺส เอกงฺคํ